De neurologische niveaus – model van Dilts en Bateson
Het model van de neurologische niveaus van Dilts en Bateson helpt je bij het stellen van doelen. Het model gaat er vanuit dat er 6 logische niveaus zijn waarop mensen denken, leren, veranderen en functioneren. De bovenste twee niveaus (Ik en Waarden) veranderen nooit. Hoe lager het niveau, hoe makkelijker er iets in te veranderen is.
De neurologische niveaus zijn:
Omgeving (ervaren)
De omgeving heeft betrekking op tijd, plaats en mensen. Het is de fysieke context waarin je verkeert. Iedereen begeeft zich in verschillende omgevingen, denk aan werkomgeving, woonomgeving, familiaire omgeving etc. Wat ervaar je?
Gedrag (doen)
Je gedrag heeft te maken met wat je daadwerkelijk doet en zegt en wat je onderneemt. Gedrag verwijst naar je handelingen. Je gedrag heeft een bedoeling, een positieve intentie voor je. Wat doe je?
Capaciteit (kunnen)
Capaciteiten of vermogens zijn je (aangeleerde) vaardigheden. Door mensen en organisaties worden ze als uiterst waardevol beschouwd. Het zijn gedragingen die je zo goed doet dat je ze consistent en schijnbaar moeiteloos kunt uitvoeren. Wat kan je?
Overtuigingen (vinden)
Een ‘Overtuiging’ is dat wat we denken of vinden van een situatie, een persoon of van onszelf. Overtuigingen kunnen bekrachtigend zijn, maar kunnen ook belemmerend werken. Overtuigingen heeft iedereen opgebouwd tussen de geboorte en het achtste levensjaar. Wat vind je?
Waarden (voelen)
Waarden kun je zien als het zeil van een schip. Het is dat wat je drijft, wat je belangrijk vindt en wat je wilt ervaren. Het zet aan tot actie en het evalueren van die actie. Voorbeelden van waarden zijn: eerlijkheid, respect, resultaatgerichtheid, verantwoordelijkheid. Wat voel je?
Ik (zijn)
Ik, of identiteit, betreft het zelfgevoel van mensen en speelt zich af in het hart. In de kern van een individu. Heb je wel eens iemand horen zeggen ‘zo iemand ben ik niet’? Dat is een uitspraak over zijn of haar identiteit.
Wil je veranderen? Start dan van bovenaf.
Een verandering die van bovenaf komt (dus vanuit de ik of het zijn van iemand), leidt altijd tot een verandering op de lagere niveaus. Van een verandering die van onderaf komt, is dat niet zeker.
Praktisch aan de slag met dit model?
Lees ons blog: doelen stellen met de neurologische niveaus.
